การวางยาสลบในสัตว์เลี้ยง ปลอดภัยได้ หากเข้าใจและเตรียมตัวให้พร้อม

เพราะความปลอดภัยของสัตว์เลี้ยง เริ่มต้นจากการเตรียมตัวของเรา

   การวางยาสลบ เป็นขั้นตอนสำคัญที่ช่วยให้สัตว์เลี้ยงไม่รู้สึกเจ็บปวดระหว่างการผ่าตัดหรือทำหัตถการ เช่น การทำหมัน ถอนฟัน หรือผ่าก้อนเนื้อ แม้เทคโนโลยีการวางยาสลบในปัจจุบันจะมีความปลอดภัยสูง แต่ก็ยังมี ความเสี่ยง ที่เจ้าของควรเข้าใจและเตรียมตัวให้พร้อม

การวางยาสลบมีความเสี่ยงอย่างไร

จากการศึกษา พบว่าอัตราการเสียชีวิตระหว่างหรือหลังการวางยาสลบมีน้อยมาก ได้แก่

• แมว ประมาณ 0.24%
• สุนัข ประมาณ 0.17%
• กระต่าย ประมาณ 1.39%

แม้ตัวเลขจะต่ำ แต่ก็ไม่เป็นศูนย์ โดยเฉพาะในสัตว์ที่มี โรคประจำตัว อายุมาก หรือมีโรคซ่อนอยู่ที่ไม่แสดงอาการภายนอก เช่น โรคหัวใจ ตับ หรือไต งานวิจัยเดียวกันพบว่า สัตว์ป่วยมีโอกาสเสียชีวิตจากการวางยาสลบ สูงกว่าสัตว์สุขภาพดีหลายเท่า (Brodbelt, 2009)

ทำไมต้องตรวจสุขภาพและตรวจเลือดก่อนวางยาสลบ?

การตรวจสุขภาพและตรวจเลือดช่วยให้สัตวแพทย์ทราบถึงความพร้อมของร่างกายสัตว์ก่อนให้ยาสลบ เช่น

• การทำงานของหัวใจและการไหลเวียนเลือด
• การทำงานของตับและไต ซึ่งเป็นอวัยวะที่ช่วยขับยาสลบออกจากร่างกาย
• ระดับน้ำตาลในเลือด เพื่อป้องกันภาวะน้ำตาลต่ำ
• ภาวะเลือดจางหรือการติดเชื้อ ที่อาจเพิ่มความเสี่ยงระหว่างผ่าตัด

ผลตรวจเหล่านี้ช่วยให้สัตวแพทย์สามารถเลือกชนิดยาและขนาดยาให้เหมาะสม หรือเลื่อนการผ่าตัดออกไปหากพบปัญหาที่ต้องรักษาก่อน โดยเฉพาะสัตว์ที่มีอายุมากกว่า 5 ปี หรือมีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจหรือไต ควรตรวจเลือดก่อนวางยาสลบทุกครั้ง (AAHA, 2020)

การดูแลสัตว์หลังผ่าตัดและฟื้นจากยาสลบ

หลังจากสัตว์เลี้ยงของคุณได้รับการผ่าตัดหรือหัตถการที่ต้องใช้ยาสลบ การดูแลที่บ้านมีความสำคัญมาก เพราะช่วงฟื้นตัวเป็นช่วงที่ร่างกายสัตว์ยังอ่อนแรง และอุณหภูมิรวมถึงการทรงตัวอาจยังไม่ปกติ

• ให้สัตว์อยู่ในที่อบอุ่นและเงียบสงบ
• สังเกตการหายใจและพฤติกรรม หากหายใจผิดปกติ ซึม หรือเยื่อเมือกซีด / ม่วง ควรรีบพามาพบสัตวแพทย์
• งดการบังคับป้อนอาหารและน้ำ หากสัตว์เลี้ยงยังไม่ฟื้นสลบเต็มที่ ให้วางอาหารและน้ำปริมาณไม่มากไว้ เพื่อป้องกันการสำลัก หากสุนัขฟื้นสลบดีแล้ว กล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่ในการกลืนจะกลับมาทำงานปกติอีกครั้ง 
• ให้ยาและดูแลแผลตามคำแนะนำของสัตวแพทย์ ห้ามหยุดยาเองหรือใช้ยาคนโดยปราศจากคำแนะนำโดยสัตวแพทย์เด็ดขาด
• พาสัตว์มาตรวจติดตามตามนัด เพื่อประเมินการฟื้นตัวและป้องกันภาวะแทรกซ้อน

น.สพ.รัตนิน เชี่ยวชาญวลิชกิจ

แหล่งอ้างอิง

• 1. Brodbelt D. Perioperative mortality in small animal anaesthesia. Vet J. 2009;182(2):15261.
• 2. Brodbelt D. Feline Anesthetic Deaths in Veterinary Practice. Top Companion Anim Med. 2010;25(4):18994.
• 3. AAHA. Anesthesia and Monitoring Guidelines for Dogs and Cats, 2020.